Vroeger was het in sommige regio's gebruik om je doodshemd klaar te hebben liggen in je linnenkast, voor als het zover is. Het verhaal gaat dat deze als onderdeel van de huwelijksuitzet werd gemaakt, door de vrouw. De doodshemden waren doorgaans van linnen en hadden het ontwerp van een eenvoudige jurk met mouwen, zoals een kaftan. Het doodshemd werd voorzien van geborduurde initialen en het trouwjaar. Eenmaal af werd de naald vanuit bijgeloof ritueel verbrand. De doodshemden zouden twee keer worden gedragen: de eerste keer tijdens de huwelijksnacht en vervolgens werden de met liefde gevulde kleden achterin de kast gelegd, dat ze maar lang niet nodig zouden zijn voor de tweede keer: in het graf.

Doodshemden bestaan nog steeds, maar deze achttiende eeuwse traditie is verloren gegaan. Vandaag de dag komt het vooral voor dat mensen voor een wade kiezen: een doek om in gewikkeld te worden. Een kist is namelijk niet verplicht in Nederland.

De wade

Het beeld van een wade is zacht en aaibaar. Anders dan bij een kist geeft een wade meer herkenbaarheid dat er iemand in ligt; vaak zijn iemands contouren een beetje zichtbaar. Dat verschilt wel per materiaal: een wade van dun katoen toont meer contouren en bij een dikke wade van bijvoorbeeld canvas of gevilte wol is het lichaam minder herkenbaar. Om iemand te kunnen dragen, wordt er vaak gebruik gemaakt van een draagbaar met handvaten. Maar een eenvoudige plank met draaglussen zou ook prima kunnen.

Een wade is eigenlijk gewoon een groot stuk stof. Het moet simpelweg groot genoeg zijn om iemand te omhullen: want volgens de wet moet iemand zich op het moment van begraven of cremeren in een omhulsel bevinden. De meeste waden zijn zo’n drie meter lang en twee meter breed, waarmee er ruim voldoende stof is om iemand als een cocon in te wikkelen. Maar bij een gemiddeld postuur zou twee bij een meter ook kunnen volstaan: dan wordt de stof over iemand heen gelegd.

Nieuw of gewoon uit eigen kast

Iemand omhullen in stof is een stuk duurzamer dan kiezen voor een kist. Wel moet er dan uiteraard sprake zijn van natuurtextiel, zoals biokatoen, hennep, wol of linnen en géén polyesters. Er zijn allerlei waden te koop, van verschillende materialen in alle kleuren van de regenboog. Maar jullie zouden ook naar de stoffenwinkel kunnen gaan en een paar meter naar jullie eigen smaak kiezen.

Nog duurzamer is een stof die al een leven meegaat. Jullie kunnen bijvoorbeeld mooie lakens uit eigen kast kiezen en deze over jullie dierbare heen leggen. Zo brengen jullie geen onnodig nieuwe spullen de wereld in en geven jullie het oude textiel een betekenisvolle nieuwe bestemming. En het is ook nog eens de goedkoopste optie.

Ritueel je eigen wade maken

Uit liefde voor de wade en voor de achttiende eeuwse traditie van het maken van het eigen doodshemd, is Susanne Duijvestein begonnen met het geven van workshops om je eigen wade te maken. Het is een mooi ritueel, ook al ben je nog lang niet van plan om dood te gaan, waarbij het ontwerp van de wade een uitdrukking kan zijn van je eigenheid. 

De eerstvolgende doodskleedworkshop vindt plaats op zondagmiddag 26 oktober 2025, hier vind je meer informatie.