Voor weinig mensen is een uitvaart niét spannend. Er komt op zo’n dag nogal wat samen. De pijn van het verlies, herinneringen die indruk hebben gemaakt, intense gevoelens die loskomen. Moeizame familiebanden en relaties die naar boven komen, ontmoetingen die beladen zijn, zorg voelen voor anderen, een plek waar je je niet thuisvoelt. Een uitvaartweek doorleven met al deze spanningen kan zo best een aanslag zijn.
Onbewust kun je dan in een kramp of een verharding raken. Zo veel voelen dat je in een bevriesmodus, vluchtmodus, controlemodus, clownmodus of andere hardnekkige coping schieten om de dag - of de hele week - te overleven.
Het ervaren van pijn van het verlies is natuurlijk niet vreemd, en het is zelfs de bedoeling in ons rouwproces. Maar als jullie een spanning ervaren ten aanzien van de uitvaart zelf, is dat het onderzoeken waard. Waar gaat deze spanning over?
Een uitvaart is geen prestatie
Als er een spanning is die te maken heeft met een gevoel van 'moeten presteren' of een goede indruk achterlaten bij de mensen die komen, dat is dat een spanning die eigenlijk niet klopt. Jullie hoeven niets te bewijzen: de liefde die jullie voor iemand voelen hoeft niet vertaald te worden in een dure kist, een groot bloemstuk of overdadige catering. En ook niet in een perfecte speech die foutloos of traanloos wordt voorgedragen tijdens een ceremonie.
Een uitvaart is juist bedoeld als helend ritueel, op de eerste plaats voor jullie als directe naasten. Het zou geen prestatie voor de bühne moeten zijn, geen schone schijn. Het mag allemaal écht, eerlijk en kwetsbaar zijn. In verbinding met de werkelijkheid: dat is helend in jullie verlies. Sterker nog, de realiteit onder ogen zien wordt als eerste rouwtaak gezien.
Rouw vraagt rust, ruimte en verdieping
Vanuit de rouwkunde is de betekenis van een uitvaart of ander afscheidsritueel vooral dat het een moment is om verbinding te maken met de werkelijkheid en om de pijn van het verlies toe te laten. Daarbij gaat het niet alleen
Zachte keuzes
Misschien is het wel heel veel waard om hier vooraf jullie licht op te schijnen. Wat zouden jullie nodig hebben om niet in de hardheid en onderdrukking van gevoelens te schieten, maar juist alle gevoel toe te laten? Hoe kunnen jullie het afscheid zo vormgeven dat jullie de ruimte hebben om de zachtheid in te gaan? Want daar in die zachtheid kan pijn transformeren. Dat is waar liefde de ruimte krijgt en de magie gebeurt.
Wat betekent dit besef voor hoe jullie het afscheid vormgeven? Misschien toch intiemer, op een fijnere plek, ruimte voor meer stilte? Minder performen, minder groothouden, maar nederigheid, presentie en rust mogen voelen die dag?
Het is allemaal in jullie eigen hand. Vaak zijn mensen geneigd om een uitvaart vorm te geven zoals we gewend zijn: in een aula van een crematorium en de standaard uitvaartcatalogus volgend.
Afscheid nemen in fasen
Als jullie bewust zijn van wat jullie zelf nodig hebben in jullie verlies, en dit combineert lastig met de verplichting die jullie voelen richting 'de bühne', dan zouden jullie er ook voor kunnen kiezen om het afscheid in verschillende fasen vorm te geven. Bijvoorbeeld door eerst afscheid te nemen met een crematie of begrafenis in kleine kring, waar jullie in geborgenheid en rust tot jezelf kunnen komen, en pas een grotere samenkomst wanneer jullie er aan toe zijn. Dit geeft jullie ademruimte en voorbereidingstijd.
In mijn boek Uitvaart in Eigen Hand lezen jullie meer over de mogelijkheden om het afscheid toe te eigenen. Ook heb ik een videocursus gemaakt: 'Hoe regel je een uitvaart?'.
Neem contact met me op als jullie in gesprek willen over een uitvaart met ademruimte.
