Beenderporselein van crematie-as, door designer Billie van Katwijk
Circle of Heritage
Porseleinen schalen van crematie-as
Designer Billie van Katwijk is gefascineerd door het natuurprincipe dat alle materialen deel uitmaken van een kringloop. Zo ook ons eigen lichaam, en de botresten die overlijven na crematie. In haar project Circle of Heritage maakt ze hiervan porseleinen schalen.
“All things are incomplete. All things, including the universe itself, are in a constant never ending state of becoming or dissolving. Often we arbitrarily designate moments points along the way as “finished” or “complete” but when does something’s destiny finally come to fruition? Is the plant complete when it flowers? When it goes to seed? When the seeds sprout? When everything turns into compost?” - Leonard Koren
Billie van Katwijk studeerde af in 2017 aan de Design Academy Eindhoven, geboeid door de natuurlijke circulariteit van materialen. “In mijn werk staat mijn fascinatie voor de natuur centraal: dat oneindig veranderende, groeiende, bloeiende, stervende, ontspruitende fenomeen. Uit deze natuurlijke cycli en metamorfose komen allerlei materialen voort. Sommige materialen worden gekoesterd, zoals goud, olie, diamanten, terwijl andere ongezien of niet gewaardeerd blijven. In mijn werk ontrafel ik de schoonheid van deze materialen.'
Schalen van crematie-as
Eén van de materialen die Billies aandacht kregen, was crematie-as. Crematie-as bestaat hoofdzakelijk uit iemands botten die na het verbrandingsproces overblijven, en na vergruizing aan nabestaanden wordt meegegeven. Meestal wordt deze as bewaard in een urn, of verstrooid in water of op land. "Ik wilde vanuit een nieuw perspectief naar dit betekenisvolle materiaal kijken."
Haar vertrekpunt was dat ook wij onderdeel zijn van de kringlopen van de natuur. Onze lichamen bestaan uit materiaal: chemische elementen met hun eigen kringlopen. Deze kringlopen stoppen niet als we doodgaan. Ze zullen onderdeel zijn van een nieuwe vorm. Voor Billie is dat een troostende gedachte.
Haar ontwerpproces verliep als een dialoog tussen haar ontwerpideeën, de mogelijke technieken en de behoeften die mensen hebben met zoiets gevoeligs als crematie-as. Dit proces mondde uit in Circle of Heritage: het vervaardigen van porseleinen schalen uit crematie-as. Een eeuwenoude Chinese techniek die gebaseerd is op de vervaardiging van beenderporselein, oftewel Bone China.
Rituele betekenis
In de vaste vorm van porselein is de crematie-as herkenbaar in textuur en kleurdetails en kan er direct contact mee gemaakt worden. Door de open vorm van de schalen kunnen ze onderdeel zijn van persoonlijke rituelen met ruimte voor gevoelens en herinneringen. "Het maken van zoiets waardevols als het porselein van crematie-as is waanzinnig bijzonder."
"Wat ik vaak als bijzonder ervaar rondom afscheid nemen, is de kleine troostende magische gebeurtenissen: een bepaald toeval van bijvoorbeeld muziek die plots tot je spreekt of een vlinder die bij je komt zitten. Ik ben blij om te zien dat uitvaarten steeds eigener en creatiever worden." En de mogelijkheden voor crematie-as dus ook.
Ieders as is uniek
Het maken van het porselein is een arbeidsintensief proces. De as wordt gezeefd en gewassen. Daarnaast is de receptuur van het porselein maatwerk. Iedereen is uniek, waardoor ook de as heel verschillend is. De verhouding van de verschillende mineralen en zouten verschilt per persoon en dat heeft invloed op de receptuur en stooktemperatuur. Dit vergt onderzoek, hiervoor maakt Billie voor iedere as een klein testschaaltje.
Ook de kleur van het porselein is voor iedere as verschillend. IJzers en mineralen uit de crematie-as geven kleur in reactie op de hoge temperaturen van de keramiekoven. De kleur is niet van te voren te voorspellen en voor iedere as uniek: het porselein kan licht van kleur tot warm bruin worden, met gespikkelde details of juist egaal.
Het maken van de Circle of Heritage schalen duurt ongeveer 6 weken. Billie maakt een afspraak om de persoonlijke wensen te bespreken. Het is bijvoorbeeld mogelijk om een naam of een paar mooie worden in de schaal te stempelen. Ook is het mogelijk om (gedeeltelijk) glanzend glazuur aan te brengen.
Het porselein bestaat voor 40% tot 50% uit crematie-as en wordt gemaakt van de allerfijnste deeltjes die uit de as worden gezeefd. Alle as die overblijft en ook het testschaaltje, gaat weer terug naar de nabestaanden.
