De wilgentenen manden van Jan en José
Mandenmakerij
De Mythe
Manden van wieg tot graf
In de Beemster zit mandenmakerij De Mythe. Jan en José vlechten daar manden van wieg tot graf, en houden het ambacht van mandenvlechten in stand.
In 2000 begonnen Jan de Vos en José Schilder hun eigen mandenmakerij, met de naam De Mythe. "Een mythe omdat ons gezegd werd dat je van het ambacht mandenmaken in deze tijd niet meer kan bestaan. Mythe is zo’n mooi woord, het prikkelt de fantasie. Met die energie hebben we de mandenmakerij vorm gegeven."
Beiden maakten in de jaren '80 kennis met het vlechten. Jan vanuit een boekje, met twijgen van de knotwilgen in zijn tuin. Hij kwam al snel tot de ontdekking dat daar meer voor nodig was. "Vele cursussen volgden." José deed in die jaren een cursus mandenmaken bij Tonny Gerfen, die het ambacht demonstreerde in een werkplaats in het Zuiderzeemuseum. Er volgde een intensieve leerperiode in die werkplaats, met daarna een stage in een mandenmakerij in Basel, Zwitserland.
Wilgentenen grafmanden
Vanuit hun werkplaats in de Beemster vlechten Jan en Jose alle mogelijke objecten. Oogstmanden, boodschappenmanden, wiegen, wasmanden, eendenbroedkorven, schuttingen.
Maar inmiddels vlechten ze vooral grafmanden en baren, waar overledenen in begraven of gecremeerd kunnen worden. Het zijn prachtige, eerlijke alternatieven voor houten kisten. Desgewenst voorzien van een zachte bodem van scheerwol.
De grafmanden van Jan en José zijn geliefd. Niet alleen bij uitvaartondernemers die ze voor hun klanten bestellen, ook vooral bij mensen die de mand rechtstreeks bestellen en deze het liefst zelf komen ophalen in de werkplaats. Ooit schreef journalist Roos Menkhorst een artikel in Trouw over De Mythe, en sindsdien verschijnen er geregeld mensen in de werkplaats met een krantenknipsel. Soms met een verzoek voor een dierbare, maar ook soms voor zichzelf.
Mensen die de grafmanden zelf komen ophalen: zulke persoonlijk ontmoetingen hebben Jan en José het liefst.
Wilgentenen van eigen akker
De kleur van de mand verschilt per soort wilgenteen. Binnen de soorten verschilt de kleur ook iets per jaar dat het geteeld wordt. En het is ook afhankelijk van de grondsoort waar de wilg geteeld wordt. Kortom: elke grafmand is uniek.
De meeste grafmanden worden gemaakt van Belgisch rode wilgentenen. "Deze worden iedere winter net boven de grond afgemaaid. De knot die daardoor ontstaat, zit in de grond en loopt ieder jaar weer uit. Daarmee is het een zeer snel hernieuwbare lokale grondstof."
De wilgentenen waar Jan en José mee vlechten, telen zij deels zelf op hun eigen akker in De Beemster. "Onze eigen oogst is alleen niet toereikend, daarom kopen we ook wilg in bij verschillende twijgtelers in Nederland en België."
Doordat de grafmanden van De Mythe zo geliefd zijn, blijft er weinig tijd over voor de “gewone” mandenopdrachten. Wel bieden Jan en José cursussen aan, voor beginners en gevorderden, in de werkplaats van De Mythe in Zuidschermer of op locatie. Ook bieden ze de mogelijkheid om in de leer te gaan voor degene die het vak beter onder de knie wil krijgen.
